سرمایه گذاری خطرپذیر و خطرپذیری سرمایه گذاری
در فضای اکوسیستم استارتاپی و کارآفرینی واژه venture capital یا سرمایه گذاری خطرپذیر را زیاد می شنویم در فضایی هستیم که جریان نقدی در بسیاری از صنعت ها به مشکل جدی برخورد کرده و از صنایع سنتی تا کسب و کارهای نوپا نیاز شدیدی به سرمایه در گردش دارند .
علاوه بر امور روزمره کسب و کارها رشد در هر تجارتی از واجبات است لیست صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر چیست
اصلا قبل از آن کسب و کارها چطور کار تامین مالی را انجام می‌دادند؟ فرق آن با بانک ها چیست؟ سرمایه گذاری خطرپذیر یا بهعبارت درست تر “صندوق سرمایه گذاری ماجراجویانه” چه تاریخچه‌ای دارند و منشا آنها از ریشه می گیرد؟
اگر یک استارتاپ نیاز به سرمایه پیدا کرد آیا تنها گزینه وی سی ها هستند یا گزینه های دیگری هم وجود دارد ؟ آن گزینه ها چه هستند؟ منظور از سرمایه گذار فرشته چیست؟ آیا واقعا بال دارند !؟
این همه می‌شنویم که سرمایه باید اسمارت یا هوشمند باشد و فقط پول به تنهایی نباشد منظور از سرمایه اسمارت یا هوشمند چیست
این سوالات و صدها سال دیگر اعضای اکو سیستم را به شدت به خود درگیر کرده است که در ادامه به پاسخ برخی از آنها می پردازیم اگر در ایران هستید و این مقاله را می‌خوانید دیگر نیازی نیست راجع به سختی های جذب سرمایه خارجی برایتان سخن گفت اما حالا که اهمیت بالای جذب سرمایه برای کسب و کارها را فهمیدیم سوال اینجاست که این وی سی ها که می‌گویند ؛ چه مزایا و معایبی دارند ؟
سرمایه گذاری خطرپذیر تاریخچه آنچنان طولانی در کشور ندارد و به تازگی مفاهیم آن وارد فضای اکوسیستم شده و عمدتاً برگرفته از سیلیکون ولی است .
در سال‌های گذشته صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر به نسبت زیادی در کشور تاسیس شده‌اند که بعضاً به آن رشد قارچ‌گونه صندوق ها هم می گفتند بعضی از آنها هیچ سرمایه‌گذاری واقعی انجام نداده بودند و فقط تبدیل به منبعی برای جذب رانت و سرمایه‌های دولتی شده بودند
احتمالاً مثال های ناگوار که آن را شنیده اید که فلان صندوق سرمایه‌گذاری به جای سرمایه گذاری روی استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان پول دولت را گرفته و با آن سکه و دلار خریده یا پولش را در بانک گذاشته و به صورت روز شمار سود پولش را می‌گیرد. انگار که اصلا برایش مهم نیست که قرار بوده باعث اشتغالزایی برای جوانان کشور شود.
این مثال ها و دیگر موارد مشابه نشان دهنده عدم بلوغ و پختگی سرمایه‌گذاری در ایران است و انگار که هنوز به قول ناصر غانم زاده عزیز این اکوسیستم استارتاپی در دوران جنینی قرار دارد حال چه برسد به سرمایه گذاران آن .
به هر جهت در ادامه مقاله معایب گذاری خطرپذیر خواهید خواند و در فرصتی بعد راجع به مزایای آن بیشتر صحبت خواهیم کرد
وقتی بحث سرمایه گذاری میشود لطفاً کمربند هایتان را محکم ببندید ! و خیلی مراقب باشید ، چرا که تقریباً در تمامی موارد این ضرب المثل قدیمی ساده است هیچ گربه ای محض رضای خدا موش نمیگیرد .
قبول کنید یا نکنید سرمایه‌گذاران دنبال سود و منفعت خود است هیچ علاقه ای به فیچر ها و ویژگی‌ها ؛ جزئیات فنی و منوهای اپلیکیشن شما ندارد . سرمایه‌گذار به دنبال دریافت سیگنال هایی است که او را متقاعد کند که روی استارت آپ شما سرمایه گذاری کند . او از حرف های اضافی متنفر است و مدام سعی دارد که نرخ بازگشت سرمایه اش را محاسبه کند
قبول کنید یا نکنید سرمایه گذار علاقه ای به مدل موی اعضای تیم شما ندارد. او فقط دنبال این است که سرمایه اش با سود خوب و در مدت زمان کوتاهی بازگردانده شود
اما در مقابل به بیزنس پلن شما اهمیت میدهد. آن را به دقت و با جزئیات زیاد مطالعه می‌کنند مدل‌های درآمدی و ساختار هزینه شما را در می آورد فروش داشتی باید آمار و ارقام آن را به اشتراک بگذارید
نرخ رشد صنعتی که در آن فعالیت می کنید مهم است مثلاً برای سرمایه گذار هوشمند مهم است که شما در صنعت گردشگری فعالیت می‌کنید که بازار آن شما است یا در حوزه اینترنت اشیا یا بلاک چین هستید ؛ یا اینکه در صنعت آموزش فعال هستید.
تمامی معیارها و شاخص‌هایی که به انتخاب آنها کمک میکند با دقت بررسی می‌شوند
به قول نویسنده مشهور پیتر اکونومی احتمالاً یک و فقط یک درصد از کسب و کار ها واجد شرایط سفت و سخت سرمایه‌گذاران هستند
البته او فضای آمریکای شمالی و اروپا را دیده اگر بگوییم در اکوسیستم نوپای ما از این عدد هم کمتر است ؛ بیراه نگفته ایم .
تمام اطلاعات مالی و حسابرسی بررسی میشود و اگر صلاحیت را داشته باشید تازه وارد پروسه ای می شوید که هیچ کم از هفت خوان رستم ندارد !
به طور معمول از ۶ ماه تا ۹ ماه طول می‌کشد تا با سرمایه‌گذار سر مسائل مختلف مذاکره کنید و به توافق برسید از تقسیم و توزیع سهام ها گرفته تا KPI ها یا شاخص های کلیدی عملکرد و اهدافی که سرمایه گذار در کوتاه مدت و بلند مدت ؛ برای تان مشخص میکند .
در این بازه زمانی بایدچانه زنی کنید و سعی کنید هنر مذاکره کردن را داشته باشیم قراردادها و بندهای آن را به دقت و سر فرصت بخوانید و زیر و رو کنید
چه بهتر است که با یک فرد حقوقی مثلاً یک وکیل مورد اعتماد صحبت کنید .
اگر در این کار عجله کنید ، زود پول بدست می آورید اما در ادامه تبدیل به کارمند بله قربان گو می شوید و باید مدام دستورات سرمایه‌گذار را مو به مو اجرا کنید .
حواستان به قدرت اجرایی تان باشد . مواظب بده بستان ها باشید واقعبینانه باید بررسی کرد که چه چیزی می دهید و در قبال آن چه چیزی دریافت می کنید . بسیار حواستان باشد که سرتان کلاه نرود
dna یا ژن سرمایه گذار هم مهم است سرمایه گذار از کجا ریشه می‌گیرد در صنعت فرش و صادرات آن فعال بوده یا از پتروشیمی و پالایشگاه می آید یا شاید از یک باشگاه فوتبال بوده است.
تا حد امکان سرمایه کارگزاری را انتخاب کنید که در صنعت خودتان فعال باشد و از فراز و نشیب ها و جزئیات صنعت شما مطلع باشد.
سرمایه گذار باید حرف شما را بفهمد و کار شما را درک کند
اگر یک سرمایه گذار از صنعت نفت داشته باشید یا یک سرمایه‌گذار خصوصی که وارد کننده پوشاک است و یک صادر کننده پسته سرمایه گذار شما شده باشد باید به درستی درک نکند که منظور شما از دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات کلیکی در گوگل چیست. و به شما بگوید چرا داری پول را با این کارها هدر می دهی؟
جنس سرمایه گذار بسیار مهم است . اگر سرمایه گذار با صنعت شما آشنا باشد احتمالاً بتواند ارتباطات زیادی برای شما ایجاد کند و با شبکه سازی موثر می تواند خیلی از خدمات و کارها را با قیمت بسیار پایین تر و یا حتی رایگان در اختیارتان قرار دهد .
مثال عینی و بارز آن را در مصاحبه با بنیان گذار استارتاپ دونیت محی سنیسل می توانید بشنوید که از اعتبار چند ده میلیونی برای تبلیغات کلیکی سخن می‌گفت اعتباری که رایگان به حساب کاربری او وارد شده بود و این یعنی قدرت ارتباطات سرمایه گذار.
از قدرت ارتباطات سرمایه گذار و دوستان و آشنایان او هرگز غافل نشوید . چرا که فرصت های بسیاری برای همکاری های مشترک ، خرید کالا یا خدمات با قیمت ارزان تر را دارید.
اگر سرمایه گذار شما از مجموعه همراه اول یا ایرانسل باشد آیا دیگر دغدغه زیرساخت اینترنت دارید ؟ دیگر مودم های حجمی و محدود می گیرید یا اینکه به زیرساخت خیلی بزرگتر متصل می شوید که شاید هزینه آن برای شما صفر باشد و رایگان بتوانید از خدمات سرمایه گذاری تان استفاده کنید یا اینکه در مقایسه با یک فرد عادی هزینه‌های زیرساختی برای شما بسیار کمتر خواهد بود
اگر در مراحل اولیه پیش پذیری یا بذری قرار دارید خیلی مواظب باشید که تبدیل به کارمند و زیردست سرمایه‌گذار نشوید هرچه در مراحل بالاتری باشید و استارتاپ تان رشد مقیاس پذیرتری داشته باشد، قدرت تان در مقابل وی سی بیشتر خواهد بود.
راجع به کرسی های هیئت مدیره حساس باشید و همه صندلی ها را به سرمایه گذار ندهید حواستان باشد که در بحث حق رای هیئت مدیره کلاه سرتان نرود و نتوانند در هر موضوع نظر خودشان را به شما که صاحب و بنیانگذار هستید تحمیل کنند.
مورد بعدی که حتماً باید به آن توجه کرد ، مقدار اعتباری است که سرمایه گذار دارد.
واضح است که برای جذب سرمایه یک و نیم میلیارد تومانی شما سراغ بقالی عمو اصغر سر کوچه تان نمی روید ! ، بلکه می روید سراغ سرمایه‌گذاری که این مقدار پول را داشته باشد یا حتی در آن مقیاس سرمایه گذاری کرده باشد .
اندکی کمتر یا بیشتر موردی ندارد . بسیار مهم است که وقت خود را با سرمایه گذاران کم اعتبار تلف نکنید و حواستان باشد که اگر بعد از ۹ ماه را به طور خوشبینانه ۶ ماه مذاکره و کلّی کشمکش و بده بستان سقف سرمایه گذاری و توان سرمایه گذاران فقط نصف مبلغ مورد نیاز شماست .
حتی اگر بتوانید آن سرمایه را جذب کنید باز هم شکست خورده اید چرا که میتوانستید همین وقت را با یک سرمایه گذار دیگر بگذارید و به توافق برسید و اگر در حقوق و دستمزد کارکنان در جا بزنید و نتوانید از پس هزینه های جاری بر بیایید سرانجامی جز شکست ندارید.
به شدت مراقب باشید که سرمایه‌گذاران احتمال دارد در مقدار اعتبار بانکی شان اغراق کند و با زیاد گویی سعی در فریب شما داشته باشند .
از کسانی که سرمایه جذب کرده‌اند کمک و مشاوره بگیرید . شاید مثلاً یک مشاوره یک ساعت با بنیان گذار استارتاپ کمدا خانم ثنا خالصی بتواند میلیون‌ها تومان برای شما سودمند باشد و جلوی ضرر آینده تان را بگیرد و زمان شما را ذخیره کند
حواستان باشد گول سرمایه گذار را نخورید . هرگز قدرت مشورت کردن از باسابقه را دست کم نگیرید .
همه چیز ها را یک نفر نمی داند پرس و جو کنید چه حضوری چه با ایمیل چه در پیام در لینکدین و غیره یک ایمیل ساده به بنیان گذار استارتاپ کرفس یا شیپور شش ماه از زمان تان را ذخیره کند سراغ فلانی نروید که او یک کلاهبردار حرفه‌ای است پس باز هم تاکید می‌کنیم قدرت مشورت گرفتن از با تجربه‌ها را دست کم نگیرید اصلا از کجا معلوم که شما را به یک سرمایه گذار خوب و حرفه‌ای معرفی نکند از کجا معلوم درهای جدیدی روی شما و کسب و کارتان باز نشود
از کجا معلوم که خودشان روی استارتاپ شما سرمایه گذاری نکنند !
به امید موفقیت شما در جذب سرمایه
توفیق رفیق راهتان باد
دیدگاهتان را بنویسید